نفقه معوقه

با خوانده شدن عقد نکاح، بین زن و شوهر برخی از حقوق و تکالیف مالی و غیرمالی برای هر دو طرف ایجاد خواهند شد. یکی از مهم ترین حقوق مالی که برای زن ایجاد می شود (نفقه جاریه و نفقه معوقه) است. طبق قانون مدنی، نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زندگی سابق زوجه از قبیل مسکن، البسه، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و … به عبارتی دیگر هزینه های زندگی به حساب می‌آید.

به طور کلی نفقه به معنای مخارج و هزینه هایی است که برای جریان زندگی مورد مصرف قرار می گیرد. بر اساس قانون مدنی پرداخت نفقه را می توان در دو حالت مورد بررسی قرار داد که حالت اول نفقه ای است که از طرف شوهر به زن خویش پرداخت می شود که به آن نفقه زوجه گفته می شود. به علاوه پرداخت نفقه فرزندان نیز بر عهده پدر می باشد که تحت عنوان نفقه اقارب در قانون مدنی بحث شده است که بر اساس آن در قانون، پدر موظف است که با وجود شرایط قانونی نفقه فرزندان خود را تادیه نماید.

اما مسئله مهمی که در این خصوص مطرح است آن است که گاهی شخص پرداخت کننده از پرداخت آن خودداری نموده است و این در حالی است که پرداخت به لحاظ قانونی به عهده پدر خانواده بوده است. در این صورت می توان از عبارتی تحت عنوان نفقه معوقه را برای نفقه پرداخت نشده استفاده کرد که امروزه این اصطلاح در رویه های قضایی دادگاه خانواده نیز کاربرد وسیعی دارد. به همین دلیل، در ادامه قصد داریم به بررسی مفهوم و تعریف نفقه معوقه و نفقه معوقه فرزند را به صورت مختصر توضیح دهیم.

مفهوم نفقه معوقه

همانطور که از کلمه نفقه معوقه مشخص است، منظور از نفقه معوقه نفقه ای است که پرداخت نشده و زوج در پرداخت آن خودداری می کند و یا آن را به تعویق انداخته است. لذا در تعریف کلی آن می توان گفت که نفقه معوقه، نفقه ای است که در گذشته به زن تعلق می گرفته؛ ولی پرداخت نشده است.

نفقه معوقه شامل هزينه هايي است که مثلاً زن براي چند ماه گذشته مثل 5 يا 6 ماه قبل که همسرش از پرداخت آن خودداری کرده، که ميزان آن را يا خود زن مشخص مي کند يا بر اساس آنچه که در سند عقد یا قباله ازدواج که در هنگام عقد مشخص شده است و يا در صورت عدم تعيين از طريق ارجاع به کار شناس مشخص مي شود.

نفقه خویشان و فرزندان هر زمان مطالبه شود ناظر به آینده است و کسی نمی تواند نفقه گذشته پرداخت نشده قبلی را از پدر یا خویشان خود مطالبه کند. اما نفقه زن هم شامل نفقه معوقه می شود، یعنی نفقه پرداخت نشده گذشته و هم نفقه جاریه یعنی نفقه حال می شود. لذا اصطلاحاً گفته می شود نفقه زوجه مثل نماز، قضا دارد.

مثلاً اگر مردی به مدت شش سال هیچ مخارجی به زن نداده و زن از درآمد شخصی خود گذران زندگی می کرده است، هر زمان که این زن اراده کند می تواند از طریق دادگاه اقدام کند و نه تنها نفقه پرداخت نشده شش سال گذشته را مطالبه کند، بلکه میزان نفقه ماهیانه از این به بعد را هم تعیین و از دادگاه حکم بگیرد.

دقت شود مرد در خصوص نفقه ایام گذشته می تواند دادخواست اعسار بدهد و با اثبات ناتوانی مالی خود درخواست تقسیط کند؛ اما تقسیط و اعلام ناتوانی در مورد نفقه جاریه (نفقه حال و آینده زن) ممکن نیست و حتی در صورت ناتوانی مرد، حقوق قانونی خاص برای زن ایجاد می شود که در شماره های بعد بیان شده است.

تفاوت نفقه خویشاوندان با نفقه زوجه

تفاوت مهم دیگر نفقه خویشاوندان با نفقه همسر در این است که نفقه خویشاوندان علاوه بر لزوم ناتوانی مالی آنها، مشروط به توانایی مالی مرد برای پرداخت نفقه خود و خانواده اش است و در غیراینصورت وی تکلیفی در قبال آنها ندارد. اما در نفقه همسر حتی اگر زن ثروتمند باشد باز هم نفقه او بر عهده شوهرش است و او مکلف به پرداخت نفقه زن است.

برای روشن شدن مفهوم نفقه معوقه به این مثال توجه کنید: در صورتی که مردی برای مدت سه ماه تمام نفقه زن خود را نپردازد، نفقه سه ماه گذشته زن، تحت عنوان نفقه معوقه زوجه برای دادگاه شناخته می شود؛ چرا که زن در صورتی که در عقد دائم از شوهر خود تمکین کرده باشد، استحقاق دریافت نفقه را دارد.

لازم به ذکر است که نفقه معوقه در مقابل واژه نفقه جاریه زن یا نفقه حال حاضر قرار دارد که نفقه جاریه نفقه ای است که در حال حاضر به فرد تعلق می گیرد و هنوز تاریخ پرداخت آن سپری نشده است. در ادامه مقاله برای روشن شدن این مفهوم، نفقه معوقه زوجه و نفقه معوقه فرزندان را به مورد بررسی قرار خواهیم داد.

نفقه معوقه زوجه

با توجه به تعریف نفقه معوقه، نفقه معوقه زن به معنای نفقه ای است که در گذشته به وی تعلق گرفته است؛ ولی شوهر از پرداخت نفقه به زن امتناع و خودداری می کند و آن را نمی پردازد. بر اساس قانون مدنی، علاوه بر اینکه زن می تواند برای نفقه حال حاضر خود به دادگاه مراجعه و نفقه اش را مطالبه کند، امکان مطالبه نفقه معوقه یا نفقه گذشته زن نیز وجود دارد. لذا این مسئله که مرد در گذشته نفقه همسر خود را نپرداخته و آن را به تعویق انداخته است، سبب محرومیت زن از نفقه معوقه نمی شود و زن می تواند با ارائه دادخواست مطالبه نفقه معوقه به دادگاه، آن را از شوهرش مطالبه کند.

البته نکته مهمی که در ارتباط با نفقه معوقه زوجه وجود دارد، آن است که عدم پرداخت نفقه معوقه زن ضمانت اجرای کیفری نخواهد داشت؛ لذا زن نمی تواند به دلیل اینکه مرد در گذشته نَفقه وی را نداده است، از او به جرم ترک انفاق شکایت کند و تنها می تواند با ارئه یک دادخواست نفقه معوقه خود را مطالبه نماید.

نفقه معوقه فرزند

مفهوم نفقه معوقه، فقط مختص زوجه( زن) هست و فرزندان و سایر افراد واجب النفقه مثل پدر و مادرنفقه معوقه ندارند لذا در صورتی که پدر در گذشته نفقه فرزندان خود را نداده باشد،نمی توان نفقه معوقه فرزند را مطالبه کرد. با این حال، بر اساس قوانین و مقررات کشور، بر خلاف اینکه زن می تواند نفقه معوقه خود را از شوهرش مطالبه کند، فرزند امکان مطالبه نفقه معوقه را نخواهند داشت.

لذا در صورتی که فرزند بخواهد نفقه ای از پدر خود بگیرد، حتما باید نفقه حال حاضر و یا نفقه آینده فرزند باشد. چرا که پرداخت نفقه معوقه فرزند دیگر به عهده پدر نیست و به لحاظ قانون مدنی در صورتی که فرزند وی دارای اموال کافی برای تامین معاش خود نباشد، تنها می تواند دادخواست مطالبه نفقه فرزند در آینده را به دادگاه بدهد. بنابراین نفقه فرزند در مقررات قانونی، صرفا شامل نفقه ای است که در تاریخ مطالبه نفقه به وی تعلق می گیرد و شامل نفقه گذشته فرزند نخواهد شد.

در این مقاله از سایت وکیل مشهد سعی کردیم به صورت کامل اطلاعاتی در زمینه نفقه معوقه در اختیار شما کاربران گرامی قراردهیم.

چنانچه نیاز به مطالعه بیشتر در زمینه خانواده هستید میتوانید به بخش وکیل خانواده مشهد مراجعه نمایید.